Predstavnički dom američkog Kongresa predstavio je prošle sedmice novu verziju zakona o zapadnom Balkanu, koji predviđa ekonomsku saradnju Amerike i regiona, mjere za borbu protiv korupcije, ali i veću kontrolu implementacije sankcija za zapadni Balkan koje provodi Kancelarija za kontrolu imovine stranaca.
Kao i prošla verzija, i ova ima sponzore iz obje stranke, što povećava šanse da se zakon usvoji, međutim, kao što je to bio slučaj u prethodnoj verziji iz 2023, nije garantovano da će zakon doći do faze izglasavanja.
Međutim, činjenica da zakon podržavaju važni kongresmeni i senatori iz obje stranke daje određene šanse da bi zakon u oba doma mogao naći dovoljno podrške do kraja mandata ovog saziva Kongresa.
Najzanimljiviji dio zakona odnosi se na sankcije, a predviđeno je da se predsjedniku oduzmu ovlaštenja da može ukidati sankcije bez prethodnih konsultacija sa Kongresom.
“Predsjednik može ukinuti primjenu sankcija u odnosu na određenu osobu ako može sertifikovati nadležnim odborima u Kongresu da ta osoba nije uključena u aktivnosti koje su predmet sankcija tokom dvogodišnjeg perioda neposredno prije dana ukidanja, i u drugim slučajevima ako više nisu aktuelni kriterijumi koji su bili osnova za sankcije”, navedeno je u ovom dokumentu.
Prevedeno na običan jezik, ako zakon prođe, to bi značilo da Donald Tramp, predsjednik SAD, ne bi mogao ukinuti sankcije izrečene osobama sa zapadnog Balkana bez prethodnog odobrenja Kongresa.
Zakon se najviše bavi stvaranjem prostora za investicije i ekonomsku saradnju između SAD i zemalja regiona, posebno u pogledu fosilne industrije, ali i suzbijanjem ruskog i kineskog uticaja, kao i podrškom NATO-u.
“Zavisnost zemalja zapadnog Balkana od ruskih izvora fosilnih goriva i prirodnog gasa veže njihove ekonomije i politiku za Rusku Federaciju i sprečava njihove težnje za evropskim integracijama. Smanjenje zavisnosti zapadnog Balkana od ruskih zaliha prirodnog gasa i fosilnih goriva je u nacionalnom interesu SAD”, naglašeno je.
Takođe je navedeno da korupcija, uključujući i onu među ključnim političkim liderima, i dalje muči zapadni Balkan i predstavlja jednu od najvećih prepreka daljem ekonomskom i političkom razvoju u regiji.
“Kampanje dezinformacija usmjerene na zapadni Balkan potkopavaju kredibilitet njegovih demokratskih institucija, uključujući integritet izbora. Korupcija i dezinformacije se šire u političkim okruženjima obilježenim autokratskom kontrolom”, istaknuto je.
Kada je riječ o BiH, u prijedlogu zakona pružena je puna podrška EUFOR-u, za koji je istaknuto da je dio nacionalnog bezbjednosnog interesa SAD.
“Podstiče se rad unutar NATO-a na planiranje za nepredviđene situacije za međunarodne vojne snage radi održavanja sigurnog okruženja u BiH, posebno ako Rusija blokira ponovno odobrenje misije u Ujedinjenim nacijama”, dodaje se, a istaknuto je i da je potrebno preispitati mandate NATO-a i EU, kako bi se omogućila njihova proaktivna uloga.
Naglašena je podrška evropskim integracijama zemalja regiona, a posebno je zanimljivo što je u grupu zemalja zapadnog Balkana ovaj zakon uključio i Hrvatsku, što je u skladu s nekim razmišljanjima da će SAD preko Zagreba pokušati uticati na odnose u BiH.
