Broj zaposlenih u Bosni i Hercegovini, ali i građana koji imaju kredite kod banaka približno je isti, što znači da skoro svaka osoba koja je zaposlena ima i kredit, pokazuju zvanični podaci.
Tako je, prema podacima Agencije za statistiku BiH, u novembru 2024. godine broj zaposlenih osoba u BiH iznosio 859.261.
“Od ovog broja je 392.311 žena. U odnosu na oktobar 2024. godine broj zaposlenih osoba se povećao za 0,1%, a broj zaposlenih žena se takođe povećao za 0,2%“, piše u podacima Agencije za statistiku BiH.
Sa druge strane, podaci Centralnog registra kredita Centralne banke Bosne i Hercegovine iz novembra prošle godine pokazuju da trenutno 846.065 građana ima kredite kod banaka u BiH.
“Ukupni krediti plasirani stanovništvu od banaka u BiH na kraju novembra 2024. godine (trenutno raspoloživi podaci) iznosili su 12,83 milijarde KM“, piše u podacima.
Dodaje se da podaci pokazuju da građani BiH najviše uzimaju nenamjenske potrošačke kredite, potom kredite za izgradnju ili kupovinu novih stambenih jedinica, a onda za kupovinu postojećih stambenih jedinica.
“Od ukupnog iznosa kredita koje su banke u BiH plasirale stanovništvu, najveći dio kredita odnosi se na nenamjenske potrošačke kredite koji su na kraju novembra 2024. godine iznosili 9,3 milijarde KM ili 72,5%, zatim na kredite za izgradnju ili kupovinu novih stambenih jedinica koji su iznosili 1,99 milijardi KM ili 15,5%, te na kredite za kupovinu i popravku postojećih stambenih jedinica 1,07 milijardi KM ili 8,3%, na kredite po kartičnom poslovanju 277,1 milion KM ili 2,2%, a preostalih 193,6 miliona KM ili 1,5% odnosi se na kredite za preduzetništvo i za kupovinu automobila“, navodi se u podacima Centralne banke Bosne i Hercegovine.
Ekonomista Igor Gavran smatra da, iako sam podatak o broju kredita ne govori dovoljno o opterećenju koje ta zaduženja predstavljaju, odnosno koliko je to možda bila nečija promišljena finansijska odluka, a koliko stvarna potreba zbog nemogućnosti izmirivanja osnovnih troškova života iz redovnih prihoda, ipak je zabrinjavajuće da toliki broj građana uopšte razmišlja o zaduživanju.
“Posebno jer znamo da uslovi zaduživanja u BiH nisu povoljni i da uglavnom pogoduju samo bankama, odnosno kreditorima. Vjerovatno se dio ovih kredita odnosi i na nezaposlene osobe, jer popularne su i ponude kredita za penzionere, recimo, ali u tom slučaju je realno jedina motivacija nemogućnost finansiranja obaveza iz penzije, a sigurno nije neko dugoročno upravljanje finansijama. Sve ovo pokazuje koliki je jaz između onih koji imaju mnogo više od potreba i koji doprinose porastu vrijednosti depozita i velike većine koja doprinosi jedino rastu zaduženosti. Postala je rijetkost ne biti zadužen, a to jeste problem“, objašnjava Gavran.
Admir Arnautović, predsjednik Udruženja kluba potrošača Srednje Bosne iz Travnika, naveo je da smo odavno svjesni da ogromna većina građana u BiH živi na kredit.
“Bez obzira na to da li se radi o ljudima koji dižu kredit da bi preživjeli polazak djece u školu, zimu ili skupo liječenje koje ne pokriva zdravstveno osiguranje, ili sa druge strane, za kupovinu novog automobila, putovanja ili vikendice, kredit je uvijek kredit i predstavlja omču oko vrata, bez obzira na to što nam se u jednom trenutku čini kao povoljno rješenje. Iako su ovi podaci zabrinjavajući i predstavljaju stanje u kome se društvo općenito nalazi, pravi problem je mnogo veći i malo se o njemu govori. Svi zaposleni imaju barem po jednu debitnu karticu, a većina ih ima i kreditnu karticu. Tu je i veliki broj tzv. potrošačkih kartica. Korištenje ovih kartica i ulazak u ‘minus’ je svakodnevnica najvećeg broja naših sugrađana kojima plata služi samo da pokrije te “minuse” i onda ponovo preživljavaj do sljedeće plate u začaranom krugu dugovanja prema bankama. Kada se ovi ‘minusi’ dodaju kreditima stanovništva koji iznose oko 13 milijardi maraka, dolazimo vjerovatno do iznosa od oko 15 milijardi maraka, koliko smo dužni samo bankarskom sektoru, ili oko 7.000 KM svaki građanin BiH. A gdje su tu još pare koje smo posudili od rodbine, prijatelja ili komšija? Zato i ne čude rekordni prihodi kladionica i lutrija, jer smo, nažalost, toliko zaglibili u dugovima da nas samo sreća može izvući“, naglasio je Arnautović za “Nezavisne novine”.
